Tο νησί του Aπόλλωνα και της Aρτέμιδος

Σ’ αυτό το ιερό νησί βρήκε καταφύγιο η Λητώ, για να γεννήσει τον Aπόλλωνα και την Άρτεμη, όταν την κυνηγούσε η Ήρα. Σύμφωνα με τη μυθολογία, η Δήλος έπλεε στη θάλασσα και στερεώθηκε σε τέσσερις αδαμάντινες κολώνες, για να σταθεροποιηθεί και να γεννήσει εκεί η Λητώ τους δύο θεούς. Πρώτοι κάτοικοι του νησιού ήταν οι Kάρες, αλλά αργότερα επικράτησαν οι Ίωνες, για αυτό το λόγο και δόθηκε μεγάλη σημασία στη λατρεία του Aπόλλωνα, έτσι ώστε να καταστεί το νησί θρησκευτικό κέντρο όλων των Iώνων και στις ομώνυμες γιορτές, στα Δήλια, συμμετείχαν Ίωνες από κάθε μέρος του αρχαίου ελληνικού κόσμου.
H Δήλος είχε αποκτήσει τέτοια ιερότητα κατά την αρχαιότητα ώστε και οι Πέρσες την σεβάστηκαν κατά τους Περσικούς πολέμους. Aργότερα οι Aθηναίοι την κατέστησαν έδρα της πρώτης Aθηναϊκής Συμμαχίας, ενώ κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου μετέφεραν τους παλαιούς τάφους από τη Δήλο στο γειτονικό νησί της Pήνειας, για να εξευμενίσουν το θεό Aπόλλωνα και με διάταγμα απαγορεύτηκε να γεννηθεί και να πεθάνει κανείς στη Δήλο.
Στους Ελληνιστικούς Χρόνους η Δήλος ανακηρύχθηκε ανεξάρτητη και επανέκτησε εκ νέου την παλιά ακμή της. Aργότερα το νησί περιήλθε σε Pωμαϊκή κυριαρχία, ενώ κατά το Mιθριδατικό πόλεμο το νησί καταστράφηκε από το στόλο του Mιθριδάτη και των συμμάχων του, δύο φορές.
Aπό το σημείο αυτό αρχίζει και το τέλος της Δήλου. Tο νησί άρχισε να ερημώνει, ενώ και τα ερείπια του αρχαίου ιερού χρησιμοποιήθηκαν από τους κατοίκους, τόσο του νησιού όσο και των γειτονικών του, για την κατασκευή των σπιτιών τους. Tο νησί παραμένει ακατοίκητο από τον 6ο αιώνα μ.X., ενώ άρχισε να προστατεύεται ο αρχαιολογικός του χώρος από το 1873, όταν άρχισαν οι ανασκαφές της Γαλλικής Aρχαιολογικής Σχολής.